Gminy Gubin i Brody sąsiadują z niemiecką kopalnią Jänschwalde, którą kilka lat temu wykupił czeski koncern. Kopalnia powoduje szkody, obniża poziom wód gruntowych, przez co samorządy muszą płacić więcej za uzdatnianie. Kopalnia nie poczuwa się jednak do odpowiedzialności i nie chce dołożyć polskim gminom do corocznych wydatków. - Gdyby udało się skierować sprawę do sądu, moglibyśmy odegrać się za Turów -Woda? U nas nie ma problemów z wodą. Wodociąg jest - mówi pani Halina, którą spotykam przed domem w Późnej. To jedna z miejscowości leżących najbliżej niemieckiej granicy. Kawałek za wsią stoi wielki, ziemny wał. Za nim jest kopalnia Jänschwalde.

- A nie, czekaj pan. Były problemy z wodą, ale dawno temu. Zanim jeszcze gmina wodociąg zrobiła. U nas najbardziej wyschło, ze studni to się takie błoto wyciągało - opowiada mieszkanka Późnej.

Kopalnia Jänschwalde należy obecnie do koncernu EPH, który kilka lat temu odkupił ją od niemieckiego Vattenfall. Odkrywka zajmuje teren 80 kilometrów kwadratowych. Rocznie wydobywa się z niej 7,4 mln ton węgla.

Węgiel, razem z tym wydobytym w położonej niedaleko odkrywce Cottbus, trafia do elektrowni Jänschwalde, która produkuje rocznie 22 tys. gigawatogodzin energii, zaspokajając przy tym potrzeby ok. 5 mln osób. Jest to trzecia co do wielkości niemiecka elektrownia. Dla porównania polska kopalnia Turów, o którą toczy się obecnie międzynarodowy spór, zajmuje ok. 24 kilometrów kwadratowych.

W 2019 roku wydobycie w kopalni Jänschwalde zawieszono. Stało się tak po protestach niemieckich ekologów, którzy zwrócili uwagę, że działalność kopalni zagraża chronionemu obszarowi Natura 2000. Od 2020 roku kopalnia znów ma zezwolenie na wydobycie. Ostatecznie ma pracować do 2023 roku.

Jak mówią mieszkańcy, sąsiedztwo wielkiej kopalni odkrywkowej to nie tylko problem z wodą. Jest jeszcze kurz, hałas, a nawet burze piaskowe.